Σχιστία υπερώας είναι ο διαχωρισμός της οροφής του στόματος δηλαδή του ουρανίσκου. Η σχιστία υπερώας μπορεί να παρουσιαστεί μόνη της ή σε συνδυασμό με σχιστία χείλους και φατνίου. Στην περίπτωση που η σχιστία υπερώας δεν συνοδεύεται από σχιστία χείλους, βρίσκεται στη μέση γραμμή, ενώ όταν συνυπάρχει με σχιστία χείλους και φατνίου, η σχιστία της υπερώας είναι στην ίδια πλευρά με τη σχιστία του χείλους και του φατνίου.
Η υπερώα αποτελείται από δύο τμήματα, τη σκληρή και τη μαλθακή υπερώα. Στη μαλθακή υπερώα υπάρχει ένας μυϊκός χτιτώνας, ο οποίος εξασφαλίζει την κινητικότητα της που είναι απαραίτητη για την σωστή λειτουργία της (ομιλία, κατάποση). Είναι ευνόητο ότι η σχιστία της υπερώας διακόπτει τον μυϊκό χιτώνα, και καθιστά αδύνατη τη φυσιολογική της λειτουργία. Η σχιστία υπερώας μπορεί να αφορά μόνο στους μαλακούς ιστούς ή να επεκτείνεται και προς τα μπροστά και να περιλαμβάνει τα οστά της σκληρής υπερώας. Το εύρος (φάρδος) της σχιστίας της υπερώας παρουσιάζει ευρύτατες διακυμάνσεις, από πολύ στενή, σχεδόν σχισμοειδής, μέχρι πολύ φαρδιά.
ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΗΣ ΣΧΙΣΤΙΑΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΩΑΣ
Η διόρθωση της σχιστίας της υπερώας γίνεται συνήθως σε ηλικία 10-12 μηνών και περιλαμβάνει συνήθως διόρθωση της μαλθακής υπερώας και της σκληρής υπερώας ως την περιοχή του φατνίου (εκεί που φυτρώνουν τα δόντια). Σε περιπτώσεις όμως φαρδιών σχιστιών, η χειρουργική διόρθωση μετατίθεται σε μεταγενέστερο χρόνο, χωρίς αυτό να έχει καμία αρνητική επίπτωση. Η τεχνική της διορθώσεως της υπερώας πρέπει να είναι πολύ λεπτή και να προκαλεί τον ελάχιστο δυνατό τραυματισμό των μαλθακών ιστών ώστε να μη παραβλάπτεται το δυναμικό της αναπτύξεως της άνω γνάθου.
Κατά τη διόρθωση της υπερωιοσχιστίας είναι απαραίτητο να διορθωθεί με ακρίβεια ο μυϊκός χιτώνας, ώστε να αποκτήσει η μαλθακή υπερώα φυσιολογική κινητικότητα. Η αποκατάσταση της περιοχής του φατνίου γίνεται αργότερα, κατά την εκτέλεση του οστικού μοσχεύματος. Η τεχνική της διορθώσεως της σχιστίας της υπερώας παίζει μεγάλο ρόλο στην μετέπειτα ομαλή ανάπτυξη της άνω γνάθου. Κακή τεχνική μπορεί να έχει ως συνέπεια βαρύτατες διαταραχές στην ανάπτυξη της άνω γνάθου.
ΑΥΤΙΑ
Σημαντικό είναι, επίσης, να γνωρίζει ένας γονιός παιδιού με σχιστία υπερώας ότι υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες το παιδί του να έχει ιδιαίτερη ευαισθησία στα αυτιά. Πιο συγκεκριμένα στα παιδιά με σχιστία υπερώας η Ευσταχιανή Σάλπιγγα, δηλαδή ο σωλήνας διαμέσου του οποίου επικοινωνεί το μέσο ους με τον φάρυγγα, φράζει με αποτέλεσμα να μαζεύεται υγρό στο μέσο ους. Το υγρό αυτό εάν επιμολυνθεί μπορεί να προκαλέσει οξεία ωτίτιδα, η οποία αν δεν αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά, ενδέχεται να οδηγήσει σε ρήξη τυμπάνου. Αν το υγρό παραμείνει επί μεγάλο χρονικό διάστημα γίνεται κολλώδες και παρεμποδίζει την μεταβίβαση του ήχου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί βλάβη στην ακοή. Απαραίτητη είναι λοιπόν η συνεχής παρακολούθηση των αυτιών από τον παιδίατρο ή τον Ω.Ρ.Λ.
Σε γενικές γραμμές, αν διαπιστωθεί ύπαρξη υγρού που δεν υποχωρεί μετά από θεραπεία ή αν το παιδί παθαίνει περισσότερες από τρείς ωτίτιδες το χρόνο θα πρέπει, με μια πολύ απλή επέμβαση, να τοποθετηθούν σωληνίσκοι αερισμού στα τύμπανα που θα επιτρέπουν την ελεύθερη είσοδο του αέρα στο μέσον ους και θα εμποδίζουν τη συλλογή υγρού.
Η επανειλημμένη και συνεχής χορήγηση αντιβιοτικών όχι μόνο δεν αποτελεί εναλλακτική λύση, αλλά θεωρείται ότι μπορεί να έχει επιβλαβή επίδραση στα δόντια, ιδίως στους μόνιμους πρώτους γομφίους, οι οποίοι μπορεί να γίνουν σαθροί και να σπάζουν εύκολα όταν το παιδί δαγκώνει κάτι σκληρό.
ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΑ
Είναι προφανές ότι η ομιλία ενός παιδιού με σχιστία υπερώας που δεν έχει διορθωθεί χειρουργικά δεν είναι δυνατόν να είναι φυσιολογική καθώς η ανάπτυξη της ομιλίας προϋποθέτει την ακεραιότητα των ανατομικών στοιχείων του στόματος και του φάρυγγα. Η χειρουργική διόρθωση της σχιστίας δημιουργεί τις απαραίτητες συνθήκες για τη σωστή ανάπτυξη της ομιλίας.
Σε ένα μικρό ποσοστό, ακόμη και μετά τη διόρθωση της υπερώας μπορεί να παραμείνουν προβλήματα ομιλίας τα οποία αρχικά αντιμετωπίζονται με λογοθεραπεία και αν χρειασθεί, με μια μικρή επέμβαση που λέγεται φαρυγγοπλαστική.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως όταν συνυπάρχει σχιστία φατνίου, παρά την τήρηση των κσνόνων της σωστής τεχνικής κατά τη διόρθωση της σχιστίας, η τελική ανάπτυξη της άνω γνάθου υπολείπεται σε σχέση με την ανάπτυξη μιας φυσιολογικής γνάθου. Αυτό οφείλεται στο ότι το δυναμικό της αναπτύξεως της γνάθου μπορεί να είναι μειωμένο σε περιπτώσεις σχιστιών. Στην περίπτωση αυτή, όταν συμπληρωθεί η ανάπτυξη, στο τέλος της εφηβείας, η άνω γνάθος θα είναι σε πιο οπίσθια θέση σε σχέση με την κάτω γνάθο. Το πρόβλημα αυτό διορθώνεται με μια συμπληρωματική επέμβαση (οστεοτομία της άνω γνάθου), με την οποία επιτυγχάνεται η τοποθέτηση της άνω γνάθου στη σωστή θέση σε σχέση με την κάτω γνάθο (σε σοβαρότερες περιπτώσεις χρησιμοποιείται η μέθοδος του διατατικού εφελκυσμού) και συμπληρώνεται έτσι ο κύκλος των επεμβάσεων για την αποκατάσταση.